Abstract

Bu video makale, filozof Friedrich Kittler’in șehirlerin birbirleriyle iletișim halindeki ağlardan meydana geldiği önermesini 2020-2021 yılları arasında Almanya’nın Billerbeck kentinde șehir çalıșmaları alanında yürütülen Offenes Heimatmuseum isimli bir proje üzerinde deneyimler ve Kittler’in önermesinin bir nevi video deneyini olușturur. Kittler, “The City is a Medium” isimli yazısında, önceki çağlarda dini ya da idari önemi bulunan bir binanın etrafında șekillenen șehrin, günümüzde birçok ağdan meydana gelen bir ağ halini aldığını yazar. Bu ağlar, televizyon ve telefon ağları gibi enformasyon da tașıyabilir, su ve elektrik gibi enerji de… Kittler, söz konusu ağların șehri hem bir araya getirdiğini hem de ayırdığını vurgular. Șehrin, sadece görünen çizgilerden ibaret olmadığını aksine gözle görülen ve görülmeyen ağlar içerdiğini belirtir. Bu video, Kittler’in değindiği gözle görülemeyen ağlara bir örnek olarak șehirde yașayan insanların deneyimlerinden, anılarından, yașanmıșlıklarından olușan bir ağı hayata geçirir. Bu bağlamda ilham aldığı kuramcının argümanını video aracını kullanarak uygulamaya koyar. Videoda kullanılan ses kayıtları ve fotoğraflar, Almanya’nın Kuzey Ren Vestfalya Eyaletinde bulunan Billerbeck șehrinde 2020-2021 yıllarında Kunst und Kultur Verein Billerbeck (Billerbeck Kültür ve Sanat Derneği) tarafından hayata geçirilen ve eyalet tarafından fonlanan Offenes Heimatmuseum Billerbeck isimli proje süresince toplanmıștır.

References

Kittler, F., & Griffin, M. (1996). The City is a Medium. New Literary History, 27(4), 717-729.

Full Text

Bu video makale, filozof Friedrich Kittler’in șehirlerin birbirleriyle iletișim halindeki ağlardan meydana geldiği önermesini 2020-2021 yılları arasında Almanya’nın Billerbeck kentinde șehir çalıșmaları alanında yürütülen Offenes Heimatmuseum isimli bir proje üzerinde deneyimler ve Kittler’in önermesinin bir nevi video deneyini olușturur. Kittler, “The City is a Medium” isimli yazısında, önceki çağlarda dini ya da idari önemi bulunan bir binanın etrafında șekillenen șehrin, günümüzde birçok ağdan meydana gelen bir ağ halini aldığını yazar. Bu ağlar, televizyon ve telefon ağları gibi enformasyon da tașıyabilir, su ve elektrik gibi enerji de… Kittler, söz konusu ağların șehri hem bir araya getirdiğini hem de ayırdığını vurgular. Șehrin, sadece görünen çizgilerden ibaret olmadığını aksine gözle görülen ve görülmeyen ağlar içerdiğini belirtir. Bu video, Kittler’in değindiği gözle görülemeyen ağlara bir örnek olarak șehirde yașayan insanların deneyimlerinden, anılarından, yașanmıșlıklarından olușan bir ağı hayata geçirir. Bu bağlamda ilham aldığı kuramcının argümanını video aracını kullanarak uygulamaya koyar. Videoda kullanılan ses kayıtları ve fotoğraflar, Almanya’nın Kuzey Ren Vestfalya Eyaletinde bulunan Billerbeck șehrinde 2020-2021 yıllarında Kunst und Kultur Verein Billerbeck (Billerbeck Kültür ve Sanat Derneği) tarafından hayata geçirilen ve eyalet tarafından fonlanan Offenes Heimatmuseum Billerbeck isimli proje süresince toplanmıștır. OFFENES HEIMATMUSEUM BILLERBECK PROJESI Offenes Heimatmueseum Billerbeck projesinin amacı, șehrin kendini oraya ait hissedenlerin gözünden bir temsilinin olușturulması ve bu temsilin bir șehir müzesi formatında șehre kalıcı olarak hediye edilmesidir. Bu proje, Werkstatt-Heimat-Förderungsprogramm kapsamında Ministerium für Heimat, Kommunales, Bau und Digitalisierung des Landes Nordrhein-Westfalen tarafından yaklașık 90.000 Euro değerinde fonlanmıștır. Münsterland’a bağlı 12.000 nüfuslu Billerbeck șehrinde gerçekleștirilen projenin konsepti, projenin yürütücüsü, yardımcı yürütücüsü ve sanat yönetmeninden olușan çekirdek ekip tarafından geliștirilmiștir. Klasik bir kırsal Alman șehri olan Billerbeck, ekibin așina olduğu bir coğrafya olması ve düșük nüfusu sayesinde etkili bir örneklem grubu olușturulabileceği sebebiyle projenin evreni olarak seçilmiștir. Projenin katılımcıları gönüllülük esasına göre belirlenmiștir. Açık bir çağrı yayınlanarak projenin tanıtımı yapılmıș ve ilgilenenlere kayıt olmaları için bir aylık bir süre verilmiștir. Projenin çağrı ve bilgilendirmesi hem projenin Web sitesi ve sosyal medya kanallarında hem de semt pazarında kurulan bir stant üzerinden sağlanarak dijital okur-yazar olmayan potansiyel katılımcılara da ulașmak amaçlanmıștır. Projenin katılımcılarının belirlenmesinin akabinde bilgilendirici bir online toplantı yapılmıș, projenin amacı ve așamaları anlatılarak katılımcıların soruları cevaplanmıștır. Bu toplantı ile bir ay sürecek olan data toplama așaması bașlamıștır. Katılımcılardan kendilerini bu șehirde “evde” hissetmelerini sağlayan 3 mekânın fotoğraflarını çekmeleri ve bu mekânlarla ilgili deneyimlerini anlattıkları birer ses kaydı olușturmaları istenmiștir. Katılımcılar bu dijital kayıtları proje ekibine göndermiș böylece projenin değerlendirme așaması bașlamıștır. Bu așamada katılımcıların gönderdiği data derlenerek, șehrin katılımcılara kendilerini “evlerinde” hissettiren noktaları belirlenmiștir. Böylece bir sonraki așamaya geçilmiș ve belirlenen noktalara müzenin “eserlerinin” yerleștirilmesini de içeren kreatif üretim ve müzenin kurulması süreci bașlamıștır. Ekibin sanat yönetmeni her bir nokta için biricik bir panel tasarlamıștır. Bu eserleri biricik kılan șey ise üstlerinde yer alan ve katılımcıların çektiği fotoğraflardan üretilmiș olan kolaj çalıșmasıdır. Her bir panel Fotoğraf 1’de görüldüğü üzere bir QR Kod tașımaktadır ve bu kod tarandığında da Offenes Heimatmuseum Billerbeck’in dijital uzamına geçilmektedir. Șekil 2’de ise müzenin dijital uzamında șehir haritası ve șehre yerleștirilmiș olan paneller görülmektedir. Bu noktaların her biri tıklandığında katılımcıların çektikleri fotoğrafları görmek ve bu mekanla ilgili anılarını okumak ve dinlemek mümkündür. Projenin tamamlanması ve Offenes Heimatmuseum Billerbeck’in açılması 19 Eylül 2021 tarihinde gerçekleșmiștir. Böylece Billerbeck sokaklarına sonsuza kadar orada kalacak, orada yașayanların șehirle ilgili deneyimlerini, hatıralarını geleceğe tașıyacak hibrit bir müze hediye edilmiștir. Șekil 2’de ise müzenin dijital uzamında șehir haritası ve șehre yerleștirilmiș olan paneller görülmektedir. Bu noktaların her biri tıklandığında katılımcıların çektikleri fotoğrafları görmek ve bu mekanla ilgili anılarını okumak ve dinlemek mümkündür. Projenin tamamlanması ve Offenes Heimatmuseum Billerbeck’in açılması 19 Eylül 2021 tarihinde gerçekleșmiștir. Böylece Billerbeck sokaklarına sonsuza kadar orada kalacak, orada yașayanların șehirle ilgili deneyimlerini, hatıralarını geleceğe tașıyacak hibrit bir müze hediye edilmiștir. CITY AS A MEDIUM CITY AS A MUSEUM Videoda ise Offenes Heimatmuseum Billerbeck projesi kapsamında katılımcıların fotoğraf ve ses kayıtları üzerinden ilettiği Billerbeck șehri ile ilgili yașanmıșlıkları kullanılarak șehrin resmi haritasına alternatif bir harita olușturulmuștur. Bu harita, șehrin önemli binalarını ya da sokaklarını değil șehirde yașanmıș anıları, deneyimleri göstermektedir. Proje kapsamında toplanmıș olan ses kayıtları ve fotoğraflardan yararlanılmıș ayrıca Özel ve Tekrin tarafından Billerbeck șehrinde fotoğraf ve video çekimleri yapılmıștır. Kamera șehrin sokaklarında gezer ve proje katılımcılarının aktardığı anıların yașandığı mekanlar görüntüye geldiğinde o anıyı yașayan kișinin sesinden bu mekanla ilgili hikayesi duyulur. Bir mekânda birden çok kișinin bir yașanmıșlığı varsa hepsinin birden sesi aynı anda duyulur. Böylece șehirde yașayanların anılarından, deneyimlerinden olușan bir evren yaratılmıștır. Kittler’in bahsettiği șehrin gözle görülemeyen ağlarından biri gözle görülür hale gelmiștir. Kullanılan ses kayıtları projenin dili olan Almanca’dır bu nedenle bu anıların bazılarının Türkçe çevirilerine așağıda yer verilmiștir. Das Freibad (Açık Havuz) “Açık havuz benim için gerçekten ikinci bir ev gibi. Örneğin gümüș madalya kazandığım zamanı hatırlıyorum çünkü babam bunun için bana dondurma sözü vermiști. O zamanlar dondurmayı eski mini golf sahasındaki büfeden alıyordum. Ayrıca 24 saat yüzme gününü de hatırlıyorum. Bir de eski ağaçlardan birine yıldırım düștüğünde ağaç yarılmıștı. Ya da çadırlarımızın orada, çayırda nasıl yüzdüğünü. Açık hava yüzme havuzuyla ilgili daha pek çok anım var ve buranın benim için her zaman evim olacağı çok açık.” Die Lange Straße “Bir akșam, fırtınalı bir geceydi, altı ya da yedi yașlarında olmalıydım ve olan oldu. İtfaiye baltalarla dairemizin kapısını kırdı ve bizi uykumuzdan uyandırıp daireden dıșarı çıkardı, çünkü Jöppi'de büyük bir yangın vardı ve yangın yayılma tehlikesi tașıyordu. Ne de olsa șehirdeki her șey birbirine çok yakın inșa edilmiști. Kıvılcımlar o kadar yüksekte uçușuyordu ki nasıl güvenli bir yere tașındığımızı hatırlıyorum. İtfaiyeciler bizi yaya bölgesinden așağıya, dairemize, Lange Straße'de yașayan büyükannemizin evine tașıdılar. Seyircilerin saçlarındaki kıvılcımlar hâlâ gözlerimin önünde. Sanırım itfaiyeciler daha fazla kor ateșlenmediğinden emin olmak için birkaç gün boyunca nöbet tutmak zorunda kaldılar. İtfaiyecilerin günlerce orada kaldıklarını hatırlıyorum. Ondan sonra her șey yavaș yavaș yeniden inșa edildi ve sonuç olarak Lange Straße'nin tüm sokak manzarası değiști.” Das Mühlrad (Değirmen) “Çocukken değirmenin tekerleğinin nasıl döndüğünü izlemek beni her zaman büyülemiștir. Hatta bazen gıcırdadığında sesi ailemin evine kadar gelirdi. Her zaman gitmekten hoșlandığımız, izlediğimiz, oynadığımız bir yerdi. Büyükbabam ve kuzenlerimle Berkel'e gitmeyi ve büyükbabamla atölyede eski ahșaptan küçük tekneler yapmayı ve sonra onları yüzdürmeyi de çok severdik. Bu her zaman çok eğlenceliydi ve çocukluğumu sevgiyle hatırlıyorum. Șimdi bile ne zaman yürüsem bir an durup değirmenin nasıl döndüğünü izliyorum. Kendinizi çok rahat hissettiğiniz ve özellikle çocukluğunuza dair çok güzel anılarınızın olduğu yerlerin var olması kendinizi evinizde hissettiriyor."